sobota, 22 listopada 2014

Morąg - Mohrungen - belgijskie armaty i ratusz




Mohrungen - pocztówka z lat 30-tych XX-go wieku

Już od dawna nurtowała mnie sprawa starych przepięknych armat z Morąga. Temat wrócił przy okazji starych armat z Olsztyna, o których napisałem tutaj: http://photokrzysztof.blogspot.com/2014/11/stare-armaty-przed-ratuszem-w-olsztynie.html

We wszystkich źródłach, jakie znalazłem w internecie – nie wiem dlaczego - armaty z Morąga wiązane są z wojną francusko-pruską z lat 1870-71. Armaty są przecież belgijskie. Wynika to być może z faktu, że morąskie armaty wyprodukowane zostały: jedna – w 1862 roku, druga w 1864 roku. Armaty wyglądają bardzo staroświecko, może zbyt staroświecko jak na pierwszą wojnę światową i niektórzy bardziej na zasadzie domysłów, niż faktycznej wiedzy, powiązali ją z tą właśnie wojną?
Ale to jest złudne wrażenie. Przecież Francja zawsze była mocarstwem militarnym – i za czasów Napoleona, i za czasów współczesnych. Nie musiała kupować armat w Belgii, produkowała własne. Poza tym, praktycznie we wszystkich armiach, które przystąpiły do walk w pierwszej wojnie światowej, takiego właśnie typu stare armaty pozostawały jeszcze na uzbrojeniu. Na owe czasy były oczywiście już przestarzałe, dlatego w dużej mierze zostały już tylko na wyposażeniu starych twierdz, takich jak na przykład belgijskie: Liège, Namur i Antwerpia, albo nasza polska (wtedy austro-węgierska) Twierdza Przemyśl.

Dlatego twierdzę, że armaty te zostały zdobyte w Belgii przez Prusaków w 1914 roku.

Jako dowód mojej teorii niech jeszcze raz służy fotografia wykonana w 1914 roku, pochodząca z nr 7 propagandowego niemieckiego czasopisma „Der Völkerkrieg”. Przedstawia ona cały plac takich właśnie armat zgromadzonych na terenie cytadeli twierdzy w Liège. Armaty są identyczne, jak te morąskie. Można to poznać po wielu szczegółach ich budowy. Jedyna różnica jest taka, że lufy armat zostały zdjęte z łoża górnego i osadzone na łożach dolnych - zapewne do transportu, aby były bardziej stabilne.


Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że pośród armat widocznych na powyższym zdjęciu, sa właśnie te nasze dwie - stojące  dzisiaj na straży ratusza w Morągu.

A tu dla porównania – stare armaty w Twierdzy Przemyśl. Pocztówka wydana w 1915 roku:

PRZEMYŚL - Zdemontowane stare działa - Demontierte alte Kanonen


Dalej – morąskie armaty w całej okazałości:


















środa, 12 listopada 2014

Stare armaty przed ratuszem w Olsztynie





Pierwsza fotografia po pocztówka z początków XX wieku. Jest bez obiegu, prawdopodobnie została wydana jeszcze w okresie pierwszej wojny światowej. Widok od strony Wysokiej Bramy, po lewej niewidoczny ratusz i ul. 1-go Maja, na wprost ul. Piłsudskiego i budynek w którym po wojnie działało kino "Odrodzenie", w prawo skręca sie na ul. Pieniężnego.

Niemcy po początkowych sukcesach militarnych – zdobyciu Belgii z jej słynnymi twierdzami Liège i Namur oraz zwycięskiej bitwie pod Tannenbergiem, zapragnęli uświetnić i upamiętnić swoje wojenne dokonania. Jednym z bardziej popularnych tego sposobów była w tym okresie prezentacja uzbrojenia pokonanego przeciwnika. W Olsztynie przed ratuszem ustawiono zatem dwie zdobyczne belgijskie armaty. W podobny sposób zwycięstwa kajzerowskiej armii uczczono również w Morągu i w Kwidzynie. Tam armaty stoją do dziś, u nas niestety nie.

Długo szukałem źródeł, aby upewnić się, czy są to rzeczywiście armaty belgijskie. W końcu udało się, aczkolwiek tylko połowicznie. Z pewnością są to armaty polowe kalibru 120 mm, wyprodukowane w Belgii, w mieście Liège, będącym zagłębiem przemysłu metalurgicznego. Dalszym źródłom nie daję już pełnej wiary. Pewne źródła podają, ze są to armaty wzoru 1891 roku. Może to być niestety pomyłka wynikająca z faktu, ze na lufie armaty z muzeum w Brukseli wybity jest ten właśnie rok. Jest to prawdopodobnie rok produkcji. Armata wygląda konstrukcyjnie na znacznie starszą.

Kolejna fotografia, pochodząca z nr 5 czasopisma „Der Große Krieg in Bildern“, przedstawia taką właśnie armatę transportowaną z Antwerpii. Podpis pod zdjęciem brzmi: Abtransport schwerer belgischer Geschütze aus Antwerpen.



Zadziwiające, że tego typu przestarzałe armaty, były powszechne na uzbrojeniu wszystkich walczących stron w początkowym okresie wojny. Na kolejnej fotografii, pochodzącej z nr 7 propagandowego niemieckiego czasopisma „Der Völkerkrieg”, widać cały plac podobnych armat zgromadzonych na terenie cytadeli twierdzy w Liège. A na pierwszym planie, lufą skierowana w kierunku fotografującego, stoi mała armatka jakby żywcem wyjęta z okresu wojen napoleońskich. Wygląda na czarnoprochową, ładowaną jeszcze od przodu.



Na koniec współczesna fotografia takiej samej armaty, jak te nasze olsztyńskie, w Musée Royal de l'Armée et d'Histoire Militaire w Brukseli. 
Źródło fotografii: http://canonspgmww1guns.canalblog.com/archives/2005/07/23/673305.html



wtorek, 11 listopada 2014

Seedienst Ostpreussen - von Kiel bis Helsingfors - 70 fotografii

Prezentowane poniżej zdjęcia to niemieckie przeźrocza z lat 30-tych ubiegłego wieku. Przedstawiają podróż, chyba krajoznawczą, statkiem należącym do Seedienst Ostpreußen. 

Seedienst Ostpreußen (Służba morska Prusy Wschodnie) to utrzymywane w latach 1920-1939 połączenie morskie pomiędzy prowincjami niemieckimi na Pomorzu oraz Prusami Wschodnimi, oddzielonymi w okresie międzywojennym od reszty Niemiec fragmentem Polski. 

W ramach połaczenia Seedienst Ostpreußen kursowało kilka statków. Widoczny na zdjęciach to prawdopodobnie „Preussen”. 
Jak wynika z mapki, statki kursowały z głębi Niemiec nie tylko do Prus Wschodnich, ale również dalej - do portów Memel (Kłajpeda) na Litwie, Libau (Lipawa) na Łotwie, Reval (Tallinn) w Estonii i Helsingfors (Helsinki) w Finlandii.
Nie mogło się oczywiście obyć bez propagandowego zadęcia i na jednej z fotografii znalazł się nawet daleki od morza Tannenberg Denkmal pod Olsztynkiem.

Poniżej swego rodzaju kapsuła czasu - świat w 70-ciu ujęciach widziany oczami fotografa ok. 70 lat temu. 

Kilka fotografii opisałem. Bedę wdzięczny za pomoc w rozpoznaniu miejsc uwiecznionych na pozostałych.

0.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28. Zoppot - Sopot

29.

30. Danzig - Gdańsk

31.

32.

33. Marienburg - Malbork

34. Tannenberg Denkmal

35.

36.

37.

38.

39. Königsberg - Królewiec - Калининград - Кёнигсберг
Замок в Кёнигсберге, вид со стороны замковой кирхи. Вдоль стены Замка (где трамвай) проходила улица Altstadtische Langgasse в сторону вокзала Hauptbahnhof.
W tłumaczeniu:
Zamek w Królewcu, widok od strony zamkowego kościoła. Wzdłuż murów zamku (gdzie tramwaj) prowadziła ulica Altstadtische Langgasse w kierunku dworca Hauptbahnhof.

40. Königsberg - Кёнигсберг
Oдин из входов в Замок - jedno z wejść do zamku.

41. Königsberg - Кёнигсберг
Новое здание Университета ("Альбертина"). Там и сейчас находится часть факультетов Калининградского Университета (БФУ им. Канта). 
W tłumaczeniu:
Nowy budynek Uniwersytetu ("Albertina"). Tu i teraz jznajduje się część wydziałów Uniwersytetu Kaliningradzkiego (Bałtycki Uniwersytet Federalny im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie).

42. Königsberg - Кёнигсберг
Набережная реки Прегель (точно место не определю). На заднем плане тоже Замок
W tłumaczeniu:
Nabrzeże rzeki Pregoły (dokładna lokalizacja nie ustalona). W tle także zamek.

43. Königsberg - Кёнигсберг
Тоже набережная р. Прегель. На заднем плане - здание Биржи (ныне сохранилось и отреставрировано). Точка съемки - от сегодняшнего памятника морякам рыболовного флота на территории Морского музея. 
W tłumaczeniu:
Również nabrzeże rzeki Pregoły. W tle - budynek Giełdy Papierów Wartościowych (obecnie odrestaurowana). Punkt fotografowania - od strony dzisiejszego pomnika marynarzy floty rybackiej na terenie Muzeum Morskiego.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70. Finlandia, Helsinki. W tle katedra.